Pieczątki mają niezwykle barwną i długą historię. Zanim przybrały obecne kształty, bez których dziś nie może się obejść żaden przedsiębiorca i często zwykły człowiek, przeszły długą drogę. Zachowane do obecnych czasów mają tysiące lat. Jaki był ich kształt co przedstawiały i do jakich celów były używane przedstawimy w poniższym artykule.

Kiedy po raz pierwszy użyto pieczątki…

Dokładna data pierwszego użycia pieczątki nie jest znana. Pierwsza pieczątka zwykło się mawiać była odbita w kamieniu muszla. Początki stempli miały formę pieczęci. Pochodzenie tego słowa wiąże się z czynnością pieczenia i odciskania. W odróżnieniu tradycyjna pieczątka, pieczęć była wypukła. Stanowiła formę zabezpieczenia nienaruszalności prawa, pisma czy przedmiotu w niezmienionej formie.

Pieczęcie z czasem stawały się prawdziwymi dziełami. Ich oprawa, wykończenie i ostateczna jakość była odzwierciedleniem pomysłowości i zręczności osób tworzących w danej epoce. Badania naukowców potwierdzają, że już 3000 lat p.n.e. naczynia znakowano, co potwierdzało ich oryginalność. Pieczęcie stawały się tym samym znakiem rozpoznawczym osoby, która wyciskała je na danej powierzchni.

Pieczęcie cylindryczne tysiąc lat temu

W krajach Bliskiego Wschodu, w Mezopotamii, a później również w Egipcie już w IV tysiącleciu p.n.e. wykorzystywane były tzw. pieczęcie cylindryczne. Początkowo boki tłoka rytowano w krwawniku, koralu lub innym kamieniu szlachetnym, a następnie gotowy wzór wybijano na tabliczce wykonanej z miękkiej gliny. Uzyskiwano dzięki temu powtarzalny wzór, który najczęściej przedstawiał sceny z życia codziennego. Te zachowane do dziś pozwalają więcej dowiedzieć się na temat życia w tamtych czasach. Na terenie Galilei natomiast pieczątek cylindrycznych używano jako znaków identyfikujących osobę od 3 tys.p.n.e. do V w.n.e.

Bogactwo i różnorodność pieczęci

Na przestrzeni lat wygląd, funkcja i sposób odwzorowywania pieczęci zmieniał się. Najważniejszy był oczywiście tłok, czyli odpowiednio oprawiony stempel. Wykonywano je z brązu, mosiądzu, żelaza, stali, złota czy srebra.

Wybór tworzywa, z którego zrobiono stempel zależał od materiału, który służył do wykonywania odcisku. W tym celu wykorzystywano wosk, lak, metal, tusz, mosiądz, ołów czy żelazo. W niektórych miejscach takie pieczątki były przygotowywane na bazie specjalnej, pilnie strzeżonej receptury, zawierającej kilka składników. Z pieczątek korzystały zarówno osoby świeckie jak i kościelne. Takie stemple zawsze stanowiły formę trwałego śladu, podpisu i identyfikacji osoby składającej.

Pieczęcie świeckie

W zależności od epoki funkcja takiej pieczęci była różna. W XI wieku w Chinach stemple były wykonywane z kamienia , a następnie wykorzystywane w celu potwierdzenia autentyczności dokumentów. W XII wieku z kolei władcy wykorzystywali je do znakowania dekretów, które często stanowiły potwierdzenie zawarcia umowy lub wypowiedzenia wojny. Pieczęcie różniły się między sobą wyglądem, w zależności od rangi dokumentu. Na początku była to glina, z czasem ołów, a nawet złoto, na północy Europy popularny był barwiony wosk pszczeli (kolor czerwony zarezerwowany był dla monarchów).

W Polsce najstarszą zachowaną pieczęcią jest pieczęć żony Mieszka II Rychezy z 1025-1034 roku. W XIII wieku po raz pierwszy, na pieczęci Przemysława II (1295 rok) pojawia się wizerunek orła w koronie, który jest następnie powielany przez władców aż do okresu rozbiorów. Poza monarchami swoje pieczęcie posiadali również rycerze, a na takim stemplu najczęściej widniał herb. Poza nimi można się było spotkać również z pieczęciami miejskimi, które były własnością instytucji samorządowych w miastach, pieczęciami cechowymi, mieszczańskimi, wiejskimi i parafialnymi. Takimi pieczątkami, jako źródłami historycznymi zajmuje się sfragistyka, której geneza sięga XVII w.

Pieczątki współczesne

Po pieczątkach kauczukowych oraz gumowych, które pojawiły się w XIX wieku ostateczny przełom nastąpił w XX wieku, kiedy to w 1948 roku powstała pieczątka kieszonkowa Vienna, a następnie pierwsza pieczątka samotuszująca z wkładem wymiennym.

W XXI wieku korzystamy z różnych możliwości, o jakich dawniej nikomu się nawet nie śniło. Pieczątki wykonywane są metodą polimerową, grawerowane laserowo w gumie, mamy pieczątki flash, pieczątki metalowe, frezowane oraz suche pieczątki. Klient może wybierać między pieczątkami prostokątnymi, okrągłymi, kwadratowymi, owalnymi. Możemy kupić stemple z poduszką nasączoną tuszem, pieczątki automatyczne czy tzw. suche stemple, które możemy wybijać na różnych powierzchniach. Ich dostępność i przystępna cena sprawia, że są dziś narzędziem bardzo popularnym i często wykorzystywanym zarówno jako potwierdzenie ważności faktur, przelewów i innego typu dokumentów, jak również jako ciekawy element zdobniczy, znajdując swoje miejsce w zbiorach kolekcjonerskich.

Pieczątki kiedyś i dziś

Współczesna pieczątka różni się praktycznie wszystkim od dawnej to funkcja pozostaje wciąż ta sama. Co ciekawe, w niektórych krajach pieczątki dalej odgrywają szczególną rolę. W Japonii do dziś przetrwała tradycja ręcznego wykonywania pieczątek. Zalicz się ją jako sztuka do kaligrafii.

Źródło: stampler.pl